Dictionair vaan de Mestreechter Taol
Dit online-woordebook woort op 18 november 2014 gelanceerd oonder de naom Dictionair vaan de Mestreechter Taol. In feite is ’t zoe tot de vernuiden dictionair ein oonderdeil is vaan deze complete website mestreechtertaol.nl. Neve ’t dictionairgedeilte vint g’r ouch spreekwäörd, gezègkdes, rijmwäörd en complete naoslaagwerke. De oonderstaonden oetlègk heet inkel betrèkking op ’t dictionairgedeilte.
Besjrieve en neet veursjrieve
De redactie vaan d’n Dictionair vaan de Mestreechter Taol nump ziech veur um zoe descriptief meugelek te wèrk te goon. Dat wèlt zègke tot veer uuch neet wèlle veursjrieve wie g’r ’t Mestreechs moot gebruke, meh de taol wèlle besjrieve in alle meugeleke vörm. Es ’t geit um de spelling en de grammatica streve v’r denao um nao eine standaard touw te wèrke. Veur twiefelgevalle, of gevalle boeveur nog gein beslissing is genome, geve v’r de versjèlle aon boe dat meugelek is. Op dees meneer perbere v’r de wèrkwijs - en daomèt ouch d’n dictionair zelf - nao ’n mie wetensjappelek niveau te tèlle.
Door gebruuk te make vaan labels kinne v’r bij trefwäörd aongeve of ze beveurbeeld verawwerd zien of wieneg gebruuk weure. Op dees meneer kinne zoeväöl meugelek wäörd opgenome weure - of blieve - binne ’t systeem, meh kinne v’r de gebruker dudelek make of ze in ’t Mestreechs wel of neet frequent gebruuk weure.
Twieriechtingsverkier
’t Dictionairgedeilte besteit oet twie zeukmethodes: Mestreechs-Nederlands en Nederlands-Mestreechs. G'r kint dees käös selectere in de zeukbalk. Bij 't intype vaan e Mestreechs woord hoof g'r gein rekening te hawwe mèt diakritische teikes, zoewie <ö>, <è> of <äö>. 't Systeem zeuk ze otomatisch veur uuch op. Zoegaw g'r in de zeukbalk begint te type, zeuk 't systeem mèt uuch mèt. Dat gelt ouch veur 't zeuke op Nederlandse wäörd.
Kopniveau en Beteikenisniveau
De rizzeltaote vaan de opgezeukde wäörd weure verdeild volges ’t lexicografisch systeem vaan kopniveaus en beteikenisniveaus. Sumpel oetgelag beteikent dit, tot es ’t versjèl in de beteikenis vaan wäörd wied oeterein ligk, ze weure opgesplits in kopniveaus. Versjèl in kopniveau kint g’r herkinne aon e ciefer achter ’t trefwoord. Beveurbeeld:
touw1, touw2, touw3, touw4
Meh ouch e woord mèt ein kopniveau kin mierdere beteikenisse höbbe; dit neume v’r ’t beteikenisniveau. G’r kint dit zien umtot bij dit trefwoord mierdere Nederlandse beteikenisse weure gegeve. In ’t oonderstaonde veurbeeld heet ’t derde kopniveau vaan ’t woord good, twie versjèllende beteikenisse.
good3 1. goede 2. landgoed
De perceize meneer boe-op wäörd weure oonderverdeild in kop- en beteikenisniveaus, is e systeem vaan opeinvolgende criteria en vèlt in e paar zinne neet oet te lègke. V’r zalle dit gedetailleerder besjrieve in de handleiding vaan deze website, die veer binnekort online zètte.
Dictionairveld
In ’t rizzeltaoteveld Dictionair weure de belangriekste gegeves vaan ’t trefwoord getoend. Aofhaankelek vaan de woordsoort kinne dees rizzeltaote versjèlle. Bij zelfstandege naomwäörd krijg g’r de miervouds- en verkleinwoordvörm en bij bijvoogleke naomwäörd de vergrutende- en euvertreffenden trap. Oonderaon in ’t dictionairveld kin de redactie eventueel opmèrkinge of commentaar plaotse m.b.t. ’t trefwoord.
International Phonetic Alphabet
Vaan eder trefwoord weurt de oetspraok getoend. Dit gebäört in ’t IPA, ’t internationaol fonetisch alfabet. Veur dees methood is gekoze, umtot ’t Mestreechs e complex klaanksysteem heet en allein mèt behölp vaan ’t IPA de zjuste oetspraok kin weure weergegeve. ’t Rijmsysteem binne deze website wèrk volledeg op basis vaan de IPA-transcripties. ’nen Oetgebreideren oetlègk euver de IPA-symbole die op ’t Mestreechs klaanksysteem vaan touwpassing zien, zal binnekort te vinde zien op deze website.
Vörmvariante
’t Mestreechs is jaomer genóg neet gestandaardiseerd genóg - in tegestèlling tot beveurbeeld ’t Nederlands - tot v’r ein dudeleke spellingwijs höbbe. Sommege wäörd kinne op versjèllende menere gespeld weure. Umtot veer zoe descriptief meugelek te wèrk te goon, käöre v’r de versjèllende sjriefwijs vaan wäörd neet per definitie aof, es veur dat specifiek geval nog gein oplossing is gevoonde in de spelling. Op kopniveau weurt aongegeve in ’t veld vörmvariante of ’n aander spelling meugelek is.
e Veurbeeld is ’t woord chariteit, wat ouch es sjariteit gesjreve kin weure. In dezen dictionair weure dees twie vörm gezeen es ei woord. De vörm sjariteit is gewoen op te zeuke via de zeukbalk, meh g’r komp oet bij de vörm chariteit. Hei steit vervolges de vörm sjariteit wél es vörmvariant genoteerd.
‘nen Aandere vörm vaan variatie kin te make höbbe mèt ’t verdrejje vaan medeklinkers, wat in ’t Mestreechs beveurbeeld dèkser gebäörd bij de 'l' en de 'r'. ’t Woord örgel kin ouch ölger weure, of dörpel weurt dölper. Ouch dees variante weure in dit systeem gezeen es ei woord. D’n aofwiekende vörm weurt genoteerd es vörmvariant. Ze zien evels alletwie op te zeuke in de zeukbalk.
Etymologie
Bij väöl wäörd vint g’r etymologische gegeves vaan ’t trefwoord. Mèt etymologie bedoele v’r de herkoms vaan e woord. In ’t etymologieveld weurt aongegeve wienie ’t woord veur d'n ierste kier aongetroffe is in ’t Nederlands en de eventueel boetelandse herkoms. Bij opgezeukde wäörd die ouch in ’t Sermoen veurkoume - ’t ajdste Mestreechs gesjreve stök oet d'n 18e iew - weurt dit in ’t etymologieveld nog ’ns apaart aongegeve.
Veurbeeldzinne
V’r perbere, nao ’t veurbeuld vaan Flor Aarts in zien Dictionairke vaan ’t Mestreechs, bij zoeväöl meugelek wäörd veurbeeldzinne touw te voge um de beteikenis vaan e woord, en in wat veur ’ne konteks ’t kin veurkoume, te verdudeleke. De bedoeling is um bij eder Mestreechse veurbeeldzin de Nederlandse vertaoling te zètte. Bij väöl wäörd is dit al gebäörd, meh nog lang neet bij alle wäörd. Hei weurt in de koumenden tied constant aon gewèrk.
Hölp bij de grammatica
Ein vaan de unieke functies vaan d’n Dictionair vaan de Mestreechter Taol ten opziechte vaan aander woordebeuk of dictionairs, is de grammaticahölp. ’t Grammaticaveld weurt getoend bij e zelfstandeg naomwoord, e bijvooglek naomwoord of e wèrkwoord.
Bij e zelfstandeg naomwoord weurt uuch dudelek gemaak wat veur e lidwoord, bezittelek veurnaomwoord, aonwijzend veurnaomwoord of betrèkkelek veurnaomwoord grammaticaol gezeen zjus is. Bij e bijvoogelek naomwoord weure alle meugeleke verbuiginge getoend en bij e wèrkwoord besteit de grammaticahölp oet ’t toene vaan alle meugeleke vervoginge.
Aonvöllinge en oonderhaajd
Zoewie Endepols in ’t openingswoord vaan zienen Diksjenaer sjrijf: “...onvolledigheid is het onbetwistbare, eeuwenoude voorrecht van elke lexicograaf.” Ouch veur dezen online dictionair gelt tot ‘r zéker neet volledeg is. Meh, v’r höbbe ei groet veurdeil; v’r wèrke digitaol en kinne d’n dictionair ederen daag bijwèrke, wäörd touwvoge en foute corrigere.
V’r kinne dus rösteg stèlle tot dezen dictionair neet allein oonvolledeg is, meh daoneve ouch noets aof is. Zjus wie eder redactie vaan e woordebook - of dat noe Van Dale of Oxford is - zalle v’r ’t systeem constant blieve bijwèrke en aonvölle. Daobij kinne v’r eur hölp good gebruke. G’r vint op deze website ’n invölformuleer, boemèt geer suggesties kint doen veur oontbrekende wäörd of aonvöllende beteikenisse vaan wäörd.
Iech wins uuch väöl plezeer bij ’t gebruuk vaan d’n Dictionair vaan de Mestreechter Taol.
Roger Weijenberg
samestèller en hoofredacteur
bevat op dit momint
|
Trefwäörd 24028 |
Rijmwäörd 67312 |
Spreekwäörd 1628 |
