vaan de Mestreechter Taol
De begrippe ‘taol’ en ‘dialek’
Euver de begrippe ‘taol’ en ‘dialek’ bestoon nogal get misverstande. Väöl lui meine tot ’n taol mie is es ’n dialek. Ze besjouwe dialekte daan ouch es minderwierdeg en goon dèks zelfs zoe wied tot ze dialeksprekers minder intelligent vinde es sprekers vaan de standaardtaol. Dao zien ouch lui die dinke tot dialekte allein gesproke weure op ’t platteland of door sprekers die neet genóg oonderwies höbbe genote. ’n Aander misvatting is tot sprekers vaan ’n dialek neet adequaat euver alle oonderwerpe mèt ein kinne communicere.
In de dialektologie (de wetensjappeleke studie vaan dialekte) weure dergeleke opvattinge verworpe. Veur dialektologe is ’n taol neet mie es ’n dialek. In feite is ’t versjèl tösse de begrippe ‘taol’ en ‘dialek’ veur hun hielemaol neet zoe dudelek. Door Amerikaonse dialektologe is ’n taol wel gedefinieerd es ’n dialek mèt e leger en ’ne vloot (‘a language with an army and a navy’). Daomèt weurt aongegeve tot ’t versjèl tösse ’n taol en ’n dialek, taolkundeg gesproke, neet zoe groet is, meh tot ’n taol wel ’n väöl sterker positie heet in de maotsjappij.
Die positie is dèks ’t rizzeltaot vaan touwvallege factore en daorum is ’n dialek ouch wel gedefinieerd es ’n taol die pech heet gehad.
De vraog of ’t Mestreechs ’n taol of ’n dialek is, vinde dialektologe neet zoe relevant. Wat, taolkundeg gesproke, tèlt is tot ’t Mestreechs eve complex is es ’t Standaardnederlands: ’t heet z’n eige klaanksysteem, z’nen eige grammatica en z’n eige wäörd. Es communicatiemiddel is ’t Mestreechs eve efficiënt.
Taolkundeg gezeen maag ’t versjèl tösse ‘taol’ en ‘dialek’ neet zoe evident zien, ’t vèlt neet te oontkinne tot dialekte, maotsjappelek gesproke, minder status höbbe es de standaardtaol. Dat verklaort boerum de Frieze vinde tot ’t Fries ’n taol is en boerum ouch väöl Mestreechtenere vaan meining zien tot ’t Mestreechs ’n taol moot weure geneump.
De dialectologe Jo Daan beantwoordt de vraog ‘Wat is een Dialect?’ door oondersjeid te make tösse ‘taalkundige opvattingen’ en ‘sociale opvattingen’:
Het antwoord op de vraag ‘Wat is een Dialect?’ moet luiden: ‘Een dialect is volgens taalkundige opvattingen een taalvariëteit die zich ontwikkeld heeft uit een taalvoorouder en een volledige taal is, en volgens sociale opvattingen een taalvariant die op sociale gronden als minder bruikbaar of minder aanvaardbaar beschouwd wordt dan de officiële taal, algemene taal, die in het openbaar verkeer en in het onderwijs wordt gebruikt : het vroegere ABN, Algemeen Beschaafd Nederlands, of AN, Algemeen Nederlands, of tegenwoordig bij voorkeur genoemd Standaard-Nederlands’.
(Daan, 1992)
Miestal krijg e bepaold dialek, es gevolg vaan politieke en economische factore, in de loup vaan d’n tied mie prestiesj es de aandere. Veur eus land is dat ’t Standaardnederlands, vreuger ouch wel ’t Algemeen Beschaafd Nederlands (ABN) geneump. De Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) umsjrijf ’t Standaardnederlands es ‘de taal waarin geen elementen of structuren voor- komen die duidelijk opvallen als niet-algemeen’ (p.16).
’t Standaardnederlands is de officieel taol die v’r allemaol liere op sjaol en die v’r gebruke in de gezètte, op de radio en d’n tèllevisie. ’t Feit tot ’t Standaardnederlands ’t mies prestigieus dialek vaan Nederland is beteikent tot ’t e groeter verspreiingsgebeed heet es de aander dialekte en door mie lui weurt gesproke. ’t Heet ouch ’n aander gebruuksfunctie. Terwijl ’t Standaardnederlands in formeel situaties weurt gebruuk, is de gebruuksfunctie vaan aander dialekte miestal beperk tot de gesproke vörm in informeel situaties. Zoe weure in Mestreech de vergaderinge vaan de gemeinteraod in ’t Nederlands gehawwe, meh ’t oetrope vaan Prins Carnaval gebäört eder jaor in ’t Mestreechs. Umtot ’t Standaardnederlands ’t groetste prestiesj heet, krijg ’t vaan taolwetensjappers väöl mie aondach es de aander dialekte die in eus land weure gesproke. Zoe is de grammatica hiel oetveureg besjreve in de Algemene Nederlandse Spraakkunst, e book vaan mie es 1.600 pagina’s, en höbbe v’r veur ’t lexicon ’t Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), wat oet neet minder es 29 deile besteit, mèt in totaal 45.805 pagina’s.
bevat op dit momint
|
Trefwäörd 24028 |
Rijmwäörd 67311 |
Spreekwäörd 1634 |