Good of fout Mestreechs?
De vraog ‘Wat is good en wat is fout?’ is neet altied gemekelek te beantwoorde. Dit is wat de sjrijvers vaan de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) dao-euver zègke (p. 22):
‘De vraag ‘Is dit goed Nederlands?’ is van een andere aard dan vragen als ‘Is de uitkomst van deze optelling goed?’ en ‘Is deze stad inderdaad de hoofdstad van dit land?’. Het antwoord op de tweede vraag is altijd na te rekenen, het antwoord op de derde vraag is altijd op te zoeken. Of iets ‘goed Nederlands’ is, kan echter niet altijd afgeleid worden uit ‘taalregels’ of opgezocht in een ‘taalboek’. De grammaticaliteit of aanvaardbaarheid van structuren en elementen van de Nederlandse taal wordt uiteindelijk bepaald door de Nederlandstaligen zelf’.
De ANS besjrijf in principe wat grammaticaol korrek is, meh gief ouch veurbeelde vaan fout taolgebruuk (‘uitgesloten’) en vaan gevalle boevaan de sjrijvers neet zeker zien (‘twijfelachtig’). Ouch weurt dèks aongegeve tot bepaolde wäörd of constructies neet veur ederein acceptabel zien (‘niet voor alle taalgebruikers aanvaardbaar’).
Wie de sjrijvers vaan de ANS te werk goon kinne v’r laote zien door middel vaan twie veurbeelde oet ’t Standaardnederlands, naomelek ’t gebruuk vaan dan of als (nao ’ne vergrutenden trap) en ’t gebruuk vaan hun es oonderwerp.
Dan of als?
Väöl sprekers vaan ’t Standaardnederlands vinde tot me nao ’ne vergrutenden trap vaan e bijvooglek naomwoord altied dan moot gebruke, neet als. Dus: Hij is ouder dan ik, en neet: Hij is ouder als ik. Observatie liert tot dan en als alle twie hiel frequent veurkoume en de ANS käört de zin Zijn zusje is al groter als hij daan ouch good. De ANS mèrk heibij wel nog op (p. 572): ‘Het voegwoord als is in deze functie niet voor alle taalgebruikers aanvaardbaar’. Daomèt geve de sjrijvers aon tot ze ’t gebruuk vaan als neet fout vinde.
Hun
’t Gebruuk vaan hun es oonderwerp vaan ‘n zin kump in ’t gesproke Nederlands wel veur, meh in dit geval is de ANS väöl strenger. De zin Hun zullen het wel niet gedaan hebben krijg daan ouch es commentaar ‘uitgesloten’(p. 251).
Dees twie veurbeelde laote zien tot de vraog ‘Good of fout?’ door de ANS mèt de nudege veurziechtegheid en tolerantie weurt beantwoord (de ANS heet es bijnaom gekrege ‘ANS tolerans’). Mèt wat taolgebrukers zègke en vinde weurt rekening gehawwe. Dat beteikent evels neet tot alles wat weurt gezag daomèt ouch automatisch grammaticaol korrek is.
’n Oordeil euver wat good Mestreechs is en wat neet is ouch neet altied gemekelek te geve. Hei-oonder stoon e paar veurbeelde boe-euver alle Mestreechtenere ’t wersjijnlek ins zalle zien:
Fout Mestreechs:Wat is Uuche naom?
Good Mestreechs: Wat is Eure naom?
Fout: V’r waore weer oonder elkaar
Good: V’r waore weer oonderein
Fout: Twie däög geleie
Good: Twie daog geleie
Fout: Ze heet twie zone
Good: Ze heet twie zäöns
Fout: Dees hoeze weure aofgebroke
Good: Dees hoezer weure aofgebroke
Fout: Twie moere waore umgevalle
Good: Twie mör waore umgevalle
Fout: Dee boer had väöl kooje
Good: Dee boer had väöl keuj
Fout: Hun keend speult dèks boete
Good: Hun keend späölt dèks boete
Fout: Dat help neet
Good: Dat hölp neet
Fout: Zie verleert dèks häör kalbeske
Good: Zie verluis dèks häör kalbeske
Es v’r evels Mestreechtenere zouwe vraoge um ’n oordeil te geve euver de wäörd boevaan twie variante zien (zoe wie stievele - laarze, goonsdag - woensdag, teleur - bord), daan zouwe ze dao mesjiens get mie meujte mèt höbbe. Väöl lui zouwe d’n twiede variant neet acceptere es good Mestreechs. Dat geit zeker op veur ‘Hollandse’ wäörd wie krant, woensdag, boodsjap, ziek, pretteg, veter, mooi, bord en vork. Meh v’r vinde hei ouch variabele boevaan d’n twiede variant door aander lui wersjijnlek wel geaccepteerd weurt es korrek Mestreechs, umtot me ’t dèks huurt. Dat gelt veur wäörd wie keers, groete, sjrif, ziekenhoes, etalaasj, buurmaan en verberge. In dees gevalle is de grens tösse good en fout Mestreechs lesteg te trèkke. Dat kump umtot objectief criteria oontbreke. ’t Oordeil euver de vraog ‘Good of fout?’ hingk naomelek hiel dèks aof vaan de persoen aon wee die vraog gestèld weurt. Zoe’n oordeil is dèks subjectief. Väöl lui vinde allein good wat ze zelf zègke en blieve vashawwe aon wat ze ‘aw Mestreechse wäörd’ neume. Bij die lui loupe gein kippe in d’n tuin, meh hinne in d’n hoof. Hunne buurmaan ligk neet in ’t ziekenhoes, meh hunne naober ligk op ’t hospitaol. Die lui doen uuch ouch neet de groete, meh de compleminte. Ze vergete veur ’t gemaak tot ’t Mestreechs wäörd wie hin en naober vaan ’t Duits heet geliend en compleminte en hospitaol vaan ’t Frans. Lui die z’ch inzètte veur ’t behaajd vaan ’t Mestreechs verdene respek, meh wee good luustert nao wat Mestreechtenere ech zègke zal mote touwgeve tot buurmaan, ziekenhoes en groete allewijl hiel dèks gebruuk weure. Wee zoe’n wäörd fout blijf vinde begrip neet tot ’t Mestreechs verandert en tot veranderinge neet kinne weure gestop.
bevat op dit momint
|
Trefwäörd 24028 |
Rijmwäörd 67311 |
Spreekwäörd 1634 |