Bij de bezitteleke veurnaomwäörd mote v’r oondersjeid make tösse inkelvoud (1e, 2e en 3e persoen) en miervoud (1e, 2e en 3e persoen). De vörm vaan e bezittelek veurnaomwoord hingk aof vaan ’t getal en ’t grammaticaol geslach vaan ’t zelfstandeg naomwoord wat trop volg: miene pa, mien ma, mie keend, mien awwers.
Inkelvoud mannelek Inkelvoud vrouwelek Inkelvoud oonzijdeg Miervoud
Inkelvoud
1e persoen miene mien mie mien
2e persoen diene dien die dien
3e persoen ziene zien zie zien
häöre häör häör häör
Eure Eur Eur Eur
Miervoud
1e persoen euze eus eus eus
2e persoen eure eur eur eur
3e persoen hunne hun hun hun
Veurbeelde:
Mien aw sjaol is aofgebroke - Mijn oude school is afgebroken
Häöre maan zit in ’t boeteland - Haar man zit in het buitenland
Wat is Eur adres, Mevrouw? - Wat is Uw adres, Mevrouw?
Leve dien awwers nog? - Leven jouw ouders nog?
Ziene noonk woent in de Groete Staat - Zijn oom woont in de Grote Staat
Euze börgemeister sprik soms Mestreechs - Onze burgemeester spreekt soms Maastrichts
Eus vrun höbbe hun hoes verkoch - Onze vrienden hebben hun huis verkocht
Commentaar: Veur e klein aontal wäörd (broor, zuster, zwaoger en zwiegerse) weure miestal de oonverboge vörm mie, die en zie gebruuk. De gereduceerde vörm zien me, de en ze:
mie / me broor - mijn broer
die / de zuster - jouw zus
zie / ze zwaoger - zijn schoonbroer
In d’n 2e persoen inkelvoud heet ’t Mestreechs de beleefheidsvörm Eur(e), dee correspondeert mèt ‘Uw’. In d’n 2e persoen miervoud correspondeert eur(e) mèt ‘Uw’ en ‘jullie’. Eure pa kin dus beteikene: ‘Uw (enkelvoud) vader’, ‘Uw (meervoud) vader’ en ‘jullie vader’.
Väöl Mestreechtenere gebruke de verkierde vörm Uuche, in plaots vaan Eure. Allewijl huurt me dèks ‘Wat is Uuche naom?’, in plaots vaan ‘Wat is Eure naom?’ (‘Wat is Uw naam?’).
Bezitteleke veurnaomwäörd kinne ouch zelfstandeg weure gebruuk, dat wèlt zègke zoonder tot ze gevolg weure door e zelfstandeg naomwoord. De vörm met ie weure daan vervaange door vörm mèt ij.
Veurbeelde:
Wee z’n sigrètte zien dat? De mijn - Wiens sigaretten zijn dat? De mijne
Is dat häör teske? Nein, dat is ’t zijnt - Is dat haar kopje? Nee, dat is het zijne
Zien ma en de häör waore vrundinne - Zijn moeder en de hare waren vriendinnen
Heer dach ’t zijnt devaan - Hij dacht er het zijne van
De bezitteleke veurnaomwäörd höbbe de volgende gereduceerde vörm:
mien(e): m’ne, m’n, me
dien(e): d’ne, d’n, de
Eur(e): ’re, ’r
zien(e): z’ne, z’n, ze
häör(e): ’re, ’r
eus: ’s
eur(e): ’re, ’r
hun: ’n
De vörm die oetgoon op -e en ouch de vörm mie, die en zie kriegen ’n tösse -n, es ze gevolg weure door e woord wat begint mèt ’ne klinker, ’nen twieklaank, of mèt d, h of t.
Veurbeelde:
mienen awwe fiets - mijn oude fiets
häören hood - haar hoed
zienen teleur - zijn bord
hunnen auto - hun auto
D’n 2e naomval (of genitief) vaan zelfstandege naomwäörd (Jans huis, opas fiets) kump in ’t Mestreechs neet veur. In plaots daovaan heet ’t Mestreechs ’n constructie die besteit oet e zelfstandeg naomwoord + zien(e), häör(e) of hun(ne).
Veurbeelde:
Phil ziene fiets is gestole - Phils fiets is gestolen
Rita häör flat is erg sjoen - Ritas flat is erg mooi
Die jonges hun awwers spreke gei Mestreechs - De ouders van die jongens spreken geen Maastrichts
In d’n 3e persoen mannelek inkelvoud combinere sommege Mestreechtenere ’t bezittelek veurnaomwoord z’n(e) mèt häöm:
Häöm z’ne noonk waor ouch op die receptie - Zijn oom was ook op die receptie
In d’n 3e persoen inkel- en miervoud kin ’t bezittelek veurnaomwäörd z’n(e) weure veuraofgegaange door dee; häör(e) en hun(ne) door die:
Dee z’ne pa is erg nej - Zijn vader is heel zuinig
Die häör ma woent in ’t Villapark - Haar moeder woont in het Villapark
Die hun awwers spreke gein Ingels - Hun ouders spreken geen Engels
|
Trefwäörd 24028 |
Rijmwäörd 67311 |
Spreekwäörd 1634 |