Vraogende veurnaomwäörd stoon aon ’t begin vaan vraogzinne of vraogende bijzinne. Door middel vaan ’ne vraogzin perbeert de spreker informatie te kriege euver de identiteit vaan persoene of zake.
De vraogende veurnaomwäörd in ’t Mestreechs zien: wee, wat, welk(e) en wat veur (’ne,’n, e). Wee (inkelvoud en miervoud) en wat weure allein zelfstandeg gebruuk.
Veurbeelde:
Wee heet dat gedoon? - Wie heeft dat gedaan?
Wee zien die lui? - Wie zijn die mensen?
Wat waor dat? - Wat was dat?
In welke straot woent zie? - In welke straat woont zij?
Wat veur beuk heet heer geleze? - Wat voor boeken heeft hij gelezen?
De vörm vaan de veurnaomwäörd welk(e) en wat veur (’ne,’n, e) weurt bepaold door ’t grammaticaol geslach vaan ’t zelfstandeg naomwoord wat trop volg:
Zelfstandeg naomwoord:
Inkelvoud
mannelek: welke; wat veur ’ne
vrouwelek: welke; wat veur ’n
oonzijdeg: welk; wat veur e
Miervoud welke; wat veur
Welk(e) en wat veur ein(e) kinne ouch zelfstandeg weure gebruuk:
Iech höb twie soorte wien - Ik heb twee soorten wijn
Welke wèlste? - Welke wil je?
Mie zuster heet ’ne nuie vrund. Wat is ’t veur eine? - Mijn zus heeft een nieuwe vriend. Wat is het er voor een?
In vraogende bijzinne kinne vraogende veurnaomwäörd gevolg weure door of:
Kinste d’ch rappelere wee (of) dat gezag heet? - Kun je je herinneren wie dat gezegd heeft?
Heer vroog wat (of) iech zouw doen - Hij vroeg wat ik zou doen
Commentaar: ’t Mestreechs heet gei woord wat correspondeert mèt ’t Nederlandse wiens / wier. In plaots daovaan vinde v’r wee z’ne / z’n / ze en wee häör(e), of ’n constructie mèt vaan:
Wee z’n sjeun stoon dao? - Wiens schoenen staan daar?
Wee häör kinder zien dat? - Wier kinderen zijn dat?
Wee z’n hejse zien dit? / Vaan wee zien dees hejse? - Wiens handschoenen zijn dit?
De vörm watte weurt door väöl Mestreechtenere gebruuk es ze neet verstande höbbe wat iemand heet gezag:
Watte sjat? - Wat zeg je, schat?
’t Mestreechs gebruuk ouch zoegenaomde veurnaomwoordeleke bijwäörd um vraoge te stèlle. Dat zien combinaties vaan boe, gevolg door e veurzètsel:
Boemèt waore die kluiverkes aon ’t speule? - Waarmee waren die kwajongetjes aan het spelen?
Boe zuuste dat aon? - Waar zie je dat aan?
Mèrk op tot ’t Mestreechs woord wie gei vraogend veurnaomwoord is. ’t Kin es volg weure gebruuk:
1) Es bijwoord in vraogende zinne, mèt de beteikenis ‘hoe’:
Wie aajd is heer? - Hoe oud is hij?
Wie wètste dat? - Hoe weet je dat?
2) Es oetropend veurnaomwoord in oetropende zinne, boe ’t Nederlands wat heet:
Wie sjandaoleg! - Wat schandalig!
Wie sjoen! - Wat mooi!
3) Es voogwoord.
Wat (’ne, ’n, e) is gei vraogend veurnaomwoord in oetropende zinne:
Wat kin dee mins opsjöppe! - Wat kan die man opscheppen!
Wat ’n beuk höbs diech! - Wat heb jij een boeken!
Wat ’ne koejong is dat! - Wat is dat een kwajongen!
Wat e gelök heet zie gehad! - Wat heeft zij een geluk gehad!
|
Trefwäörd 24028 |
Rijmwäörd 67311 |
Spreekwäörd 1634 |