Mèt behölp vaan aonwijzende veurnaomwäörd kinne v’r aongeve of persoene of zake (in ruimte of tied) kortbij of wijer weg zien (vergeliek, beveurbeeld, dit hoes en dat hoes).
Aonwijzende veurnaomwäörd stoon veur e zelfstandeg naomwoord. De vörm hingk aof vaan ’t grammaticaol geslach vaan ’t zelfstandeg naomwoord wat trop volg:
Inkelvoud mannelek Inkelvoud vrouwelek Inkelvoud oonzijdeg Miervoud
deze dees dit dees
dee die dat die
Vergeliek:
deze / dee maan - deze / die man
dees / die vrouw - deze / die vrouw
dit / dat keend - dit / dat kind
dees / die lui - deze / die mensen
Veurbeelde:
Dees kèrk is hiel aajd - Deze kerk is heel oud
Deen trein is te laat - Die trein is te laat
Dat meidske heet bein wie zwegelestekke - Dat meisje heeft hele dunne benen
Wat hadde die lui väöl behej - Wat hadden die mensen veel poeha
Commentaar: De vörm dezer kump veur in ein dezer daog (‘een dezer dagen’).
Aonwijzende veurnaomwäörd kinne ouch zelfstandeg weure gebruuk. Ze kinne in dat geval verwieze nao e zelfstandeg naomwoord wat ieder in de zin is geneump.
Veurbeelde:
En Sjarel, wat zeet dee? - En Karel, wat zegt die?
Wèlste dit tuurtsje of dat? - Wil je dit gebakje of dat?
Wèt heer dat neet? - Weet hij dat niet?
Häöre maan, dee waor neet dao - Haar man, die was er niet
Miene zoon is eve aajd es dee vaan me broor - Mijn zoon is even oud als die van mijn broer
Die vaan heineve zien noets thoes - De mensen van hiernaast zijn nooit thuis
Deze en dee kriege ’n tösse -n, es ze weure gevolg door e woord wat begint mèt ’ne klinker, ’nen twieklaank of mèt d, h of t:
dezen auto - deze auto
deen awwe maan - die oude man
dezen hoond - deze hond
deen tied - die tijd
Es aonwijzende veurnaomwäörd zouwe v’r ouch kinne besjouwe zoeget en de vörm zoe’ne, zoe’n en zoe.
Veurbeelde:
Zoeget höb iech nog noets gehuurd - Zoiets heb ik nog nooit gehoord
Zoe’ne maan wèlt ze neet - Zo’n man wil ze niet
Iech ammezeer m’ch altied op zoe’n daog - Ik vermaak me altijd op zo’n dagen
Miene noonk, dee zag altied zoe … - Mijn oom, die zei altijd …
’t Woord zelf (Endepols gief ouch de vörm zellevers) weurt ouch besjouwd es aonwijzend veurnaomwoord. ’t Weurt miestal gebruuk wie in ’t Nederlands:
De börgemeister maakde zelf de deur ope - De burgemeester maakte zelf de deur open
In zinne wie de volgende weure mezelf en zichzelf in ’t Mestreechs vervaange door e bezittelek veurnaomwoord + eige:
Iech dach bij m’n eige … - Ik dacht bij mezelf …
Z’n ma woent nog altied op häör eige - Zijn moeder woont nog altijd op zichzelf
Ze hadde te väöl compassie mèt hun eige - Ze hadden te veel medelijden met zichzelf
|
Trefwäörd 24028 |
Rijmwäörd 67311 |
Spreekwäörd 1634 |