Ouch in ’t Mestreechs höbbe v’r doezende oetdrökkinge: daovaan prizzentere v’r hei-oonder drei soorte. Eus indeiling is gebaseerd op wat de Taaladviesdienst vaan ’t Genootschap Onze Taal veursjrijf. Ouch de groete Van Dale maak ’n oonderscheid in: spreekwäörd, gezègkdes en zègkswijze. Daoneve gebruuk Van Dale de containerterm uitdrukking: “als een soort algemeen, overkoepelend begrip voor alle vaste verbindingen met een figuurlijke betekenis”. Dat waor us te ruim geformuleerd en dus gebruke veer d’n term oetdrökking neet.
Oonder e spreekwoord verstoon veer ’n formulering die oonveranderlek is, altied de vörm vaan ’n informerende zin heet en ’n algemein levenswiesheid bevat (Eder brouwt ze beer wie ‘r ’t höbbe wèlt).
E gezègkde is ‘n vaste verbinding vaan wäörd (of ei woord) mèt ’n figuurleke beteikenis en bevat gei wèrkwoord wat bij die vaste verbinding huurt (Geine grummel weerd; wat ‘ne grummel).
’n Zègkswijs is ’n vaste verbinding vaan wäörd mèt ’n figuurleke beteikenis boebij ummer ’t zelfde wèrkwoord veurkump (Mètdoen veur kies en broed). Dat werkwoord kin naogelang de konteks verandere (Zie doog gistere mèt veur kies en broed).
V’r gebruukde ’n aontal bronne. Op de ierste plaots Good en Geisteg Gezag, ’t book mèt Mestreechter spreekwäörd en gezègkdes oet 1996. Dao höbbe v’r oet geselecteerd wat v’r veur dezen tied nog touwpasselek voonte. Dao zien dus get heilege gesneuveld en get boere-oetdrökkinge op de mèshoup terech gekoume. Alle oetdrökkinge die in de standaardtaol bestoon, zien ouch gesjrap. Wijer höbbe v’r in Endepols gezeumerd en ten slotte eus oere good te luustere gelag bij d’n autochtone Mestreechteneer.
Jan Coumans en Phil Dumoulin
redactie spreekwäörd & gezègkdes